Trong cuộc sống hiện đại, chuyện vay tiền không còn là điều gì xa lạ. Từ vay mua xe, vay sửa nhà, vay tiền chữa bệnh đến vay tiêu dùng, vay online chỉ với chiếc điện thoại – quá đơn giản. Nhưng dễ là một chuyện, còn vay sao cho đúng, cho thông minh lại là chuyện khác.
Không ít người vì thiếu kinh nghiệm hoặc hấp tấp mà mắc phải những sai lầm khi vay tiền. Có người vướng vào vòng xoáy nợ nần không lối thoát, có người vừa vay xong là… mất ăn mất ngủ.
Vậy đâu là những lỗi thường gặp khi vay tiền và làm thế nào để tránh được? Hãy cùng điểm qua 5 lỗi “kinh điển” dưới đây và cách xử lý thật đơn giản, đời thường nhé.
Vay mà không biết mình vay để làm gì
Nghe có vẻ vô lý, nhưng rất nhiều người vay tiền mà… chẳng xác định rõ mục tiêu. Có người thấy quảng cáo “vay online siêu nhanh – duyệt trong 5 phút” là thử vay xem sao, có người thì vay chỉ vì “tháng này hết tiền tiêu, không muốn xin ba mẹ”, hoặc “muốn mua điện thoại mới cho kịp trend”. Vay 500K mỗi tháng chỉ để chi tiêu đi cà phê, trà sữa.
Hậu quả: Tiêu xong rồi mới lo… trả nợ. Cuối tháng giật mình vì chẳng biết tiền đã đi đâu. Tình trạng này kéo dài dễ dẫn đến nợ chồng nợ.
Cách tránh: Trước khi vay, hãy tự hỏi: “Mình vay tiền để làm gì? Có thực sự cần thiết không?” Nếu khoản vay không tạo ra giá trị lâu dài (như đầu tư, sửa nhà, học tập, phát triển bản thân…) thì tốt nhất nên cân nhắc lại.
Không tính khả năng trả nợ trước khi vay
Một trong những sai lầm phổ biến nhất là vay tiền mà không tính toán kỹ khả năng trả nợ hàng tháng. Nhiều người chỉ nghĩ đơn giản: “Vay 20 triệu, mỗi tháng trả vài triệu, chắc ổn”, nhưng không hề xem xét kỹ thu nhập – chi tiêu – khoản dự phòng của mình.
Hậu quả: Chậm trả – bị phạt – ảnh hưởng tín dụng. Tệ hơn nữa là phải vay chỗ khác để trả nợ cũ – vòng xoáy nguy hiểm.
Cách tránh:
Hãy nhớ quy tắc “khả năng trả nợ ≤ 30% thu nhập hàng tháng”.
Ví dụ: Thu nhập 10 triệu/tháng → chỉ nên dùng khoảng 3 triệu để trả góp.
Đừng “cố” vay vượt quá khả năng, vì cuối cùng, bạn là người chịu áp lực nặng nhất.
Chọn nơi vay không uy tín – thiếu minh bạch
Hiện nay có rất nhiều ứng dụng, công ty cho vay trực tuyến mọc lên như nấm. Nhưng không phải nơi nào cũng đáng tin. Có nơi “lãi suất ghi 0%” nhưng phí thì đè đầu người vay. Có nơi cho vay cực dễ nhưng lại thu hồi nợ theo kiểu… giang hồ.
Hậu quả: Bị ép trả lãi cao, bị làm phiền, thậm chí ảnh hưởng đến danh dự – công việc – gia đình. Trường hợp xấu nhất là vướng vào tín dụng đen.
Cách tránh:
- Chọn các ngân hàng, tổ chức tài chính lớn, có giấy phép rõ ràng.
- Đọc kỹ các điều khoản trước khi ký.
- Không vay qua trung gian “miệng” hoặc app không rõ nguồn gốc.
- Nghi ngờ khi thấy “cho vay siêu dễ – không cần giấy tờ – chuyển tiền liền tay”.
Không hiểu rõ lãi suất và các loại phí
Rất nhiều người chỉ nhìn vào phần lãi suất ghi ngoài quảng cáo mà không để ý các chi phí đi kèm như: phí hồ sơ, phí dịch vụ, phí bảo hiểm khoản vay, phí phạt trả trước hạn, v.v… Cuối cùng, khoản vay tưởng “rẻ” lại thành “đắt không tưởng”.
Hậu quả: Tổng số tiền phải trả cao hơn rất nhiều so với dự tính ban đầu. Lãi suất thực tế có thể lên đến 60-70%/năm nếu cộng dồn đủ loại phí.
Cách tránh:
- Yêu cầu bên cho vay cung cấp bảng tổng chi phí hàng tháng.
- Tính kỹ tổng tiền phải trả cả kỳ hạn vay, đừng chỉ nhìn lãi suất.
- Ưu tiên vay ở nơi có tính lãi dư nợ giảm dần thay vì lãi cố định.
Không đọc kỹ hợp đồng vay tiền
Vì tâm lý “cần gấp”, nhiều người ký hợp đồng mà không đọc kỹ, hoặc đọc mà không hiểu. Đến khi gặp rắc rối thì “mới ngớ người ra” vì điều khoản bất lợi, phí phạt nặng, lãi tăng sau kỳ đầu…
Hậu quả: Không thể kiện tụng vì đã ký tự nguyện. Chấp nhận trả thêm tiền oan ức, hoặc bị ép trả nợ sớm với lãi cao hơn.
Cách tránh:
- Đọc kỹ mọi điều khoản, đặc biệt là: lãi suất, kỳ hạn, phí phạt, điều kiện trả trước hạn, điều kiện thay đổi hợp đồng.
- Nếu không rõ, hỏi nhân viên tư vấn cho rõ ràng hoặc nhờ người có kinh nghiệm xem giúp.
- Không ký nếu còn phân vân hoặc có điểm nghi ngờ.
Vay tiền thì dễ – trả tiền mới khó, đừng chủ quan
Vay tiền, nếu làm đúng cách, có thể giúp bạn vượt qua khó khăn, nắm bắt cơ hội và cải thiện cuộc sống. Nhưng nếu thiếu hiểu biết, vội vàng, và thiếu tính toán, thì khoản vay đó có thể trở thành gánh nặng tâm lý và tài chính trong thời gian dài.
Hãy là người vay thông minh:
- Biết mình cần gì
- Biết khả năng tài chính đến đâu
- Tìm hiểu kỹ nơi vay
- Đọc hợp đồng cẩn thận
- Luôn có kế hoạch trả nợ rõ ràng
Vay tiền không sai – cái sai là không biết mình đang làm gì.
Hy vọng sau bài viết này, bạn sẽ tự tin hơn trong việc quản lý tài chính cá nhân và tránh xa những sai lầm không đáng có khi vay tiền.
